Zniesienie współwłasności rzeczy ruchomej
Dodano: 1 sierpnia 2020
Instytucja współwłasności została uregulowana w Dziale IV Kodeksu Cywilnego. Mamy z nią do czynienia w sytuacji, w której własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. Kodeks Cywilny rozróżnia współwłasność ułamkową oraz współwłasność łączną. W przypadku tej pierwszej, każdemu ze współwłaścicieli przysługuje udział w prawie własności określony ułamkiem, np. dwóch właścicieli lokalu mieszkalnego, w którym każdemu przysługuje ½ prawa własności nieruchomości. Z kolei w przypadku tej drugiej, współwłasność łączna będzie zawsze wynikała z innego stosunku prawnego i najlepiej obrazującym przykładem tego typu współwłasności będzie małżeńska wspólność majątkowa, która powstaje i rozwiązuje się z momentem powstania i ustania konkretnego stosunku prawnego tj. małżeństwa.
Do rozporządzenia (zbycia, utraty, obciążenia ograniczonym prawem rzeczowym) rzeczą objętą współwłasnością oraz do dokonywania czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu wymagana jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. Z kolei do innych czynności, tzw. czynności zwykłego zarządu potrzebna jest zgoda jedynie większości współwłaścicieli. W tym miejscu wyjaśnienia wymaga co ustawodawca rozumie pod pojęciem zwykłego zarządu i tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 4 kwietnia 2016 r. uznał, że do czynności zwykłego zarządu należy „Załatwianie spraw związanych z normalną eksploatacją i zarządzaniem (administrowaniem) rzeczą wspólną. Do czynności zwykłego zarządu zalicza się więc pobieranie pożytków i dochodów, konserwację, administrację i szeroko rozumianą ochronę rzeczy w postaci podejmowania czynności zachowawczych, takich jak wytoczenie powództwa o ochronę własności, posiadania, o zapłatę czynszu itp., zawieranie umów z osobami trzecimi w tym zakresie, w tym także zawieranie umów związanych z zarządem i eksploatacją, a także ze sposobem korzystania przez współwłaścicieli z rzeczy wspólnej.” Warto w tym miejscu podkreślić, że w przypadku braku wymaganej zgody właścicieli, zgodę taką może zastąpić orzeczenie Sądu upoważniające do dokonania konkretnej czynności prawnej.
Odnosząc się do wykonywania prawa współwłasności wskazać należy, że każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. W sytuacji, w której tego współposiadania nie da się pogodzić, wówczas każdy ze współwłaścicieli może złożyć w Sądzie:
- wniosek o ustalenie sposobu korzystania z rzeczy albo
- wniosek o zniesienie współwłasności.
W tym miejscu skupimy się na wniosku o zniesienie współwłasności rzeczy ruchomej, a jako przykład posłuży nam samochód osobowy. Każdy ze współwłaścicieli, który chce zniesienia współwłasności nieruchomości może żądać aby to zniesienie nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, z zastrzeżeniem jednak, że podział ten nie będzie sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo nie będzie pociągać za sobą istotnej zmiany rzeczy lub znacznego zmniejszenia jej wartości. Rzecz, która nie daje się fizycznie podzielić, tak jak nasz przykładowy samochód, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.
Zacznijmy jednak od początku. Wniosek o zniesienie współwłasności składa się do sądu rejonowego właściwego ze względu na położenie rzeczy. Oznacza to, że jeżeli samochód, który będzie przedmiotem wniosku, znajduje się na co dzień w Olsztynie, wówczas sądem właściwym będzie Sąd Rejonowy w Olsztynie. Z uwagi na to, że postępowanie to ma charakter nieprocesowy, stronami tego postępowania będzie wnioskodawca oraz uczestnicy, przy czym wnioskodawcą jest ten, który żąda zniesienia współwłasności, natomiast uczestnikami są pozostali współwłaściciele. Wnioskodawca jest obowiązany do wskazania wartości przedmiotu sprawy, którą jest szacunkowa wartość rzeczy, stanowiącej przedmiot współwłasności. Podkreślenia również wymaga, że wniosek ten powinien zawierać dokładne określenie rzeczy, a do wniosku powinniśmy dołączyć dokumenty potwierdzające nasze prawo własności, np. umowę sprzedaży samochodu. We wniosku powinniśmy również wskazać określenie naszego żądania, tj. tego czy żądamy podziału rzeczy (w przypadku naszego samochodu osobowego podział ten nie będzie możliwy), przyznania rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, czy też sądowej sprzedaży rzeczy. W tym miejscu zaznaczyć jednak należy, że stosowanie ostatniej opcji jest najmniej korzystne dla stron postępowania, z uwagi na to że sprzedaż rzeczy wspólnej w licytacji następuje często znacznie poniżej jej potencjalnej wartości i bardziej korzystnym okazuje się sprzedaż rzeczy na tzw. wolnym rynku.
Wniosek o zniesienie współwłasności, jak każde pismo procesowe niesie za sobą koszty. Opłata od wniosku o zniesienie współwłasności uzależniona jest od tego, czy współwłaściciele są zgodni co do sposobu zniesienia współwłasności. W takim przypadku opłata wynosi 300,00 zł a postępowanie to ogranicza się praktycznie do jednego posiedzenia, na którym zawierana jest ugoda współwłaścicieli. Jeżeli jednak między stronami jest spór w tym przedmiocie i strony nie zawrą zgodnego projektu zniesienia współwłasności, wówczas opłata taka wzrasta do 1000,00 zł a postępowanie trwa znacznie dłużej.
Postępowanie o zniesienie współwłasności kończy się wydaniem postanowienia, w którym Sąd orzeka o sposobie zniesienia własności rzeczy oraz ewentualnych spłatach lub dopłatach w sytuacji, w której nie był możliwy podział fizyczny rzeczy. Z chwilą uprawomocnienia się postanowienia przyznającego dotychczasowym współwłaścicielom części lub jednemu z nich całość rzeczy własność przechodzi na uczestników wskazanych w postanowieniu.
Do pobrania: WNIOSEK O ZNIESIENIE WSPÓŁWŁASNOŚCI
