Uprawnienia przysługujące konsumentowi z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy sprzedanej.

Obecnie coraz więcej producentów nie zwraca szczególnej uwagi na jakość sprzedawanych produktów. Problem ten dotyczy praktycznie wszystkich artykułów oferowanych przez ogromnych przedsiębiorców, albowiem sprzedawcy stawiają aktualnie na ilość, nie na jakość.  Ma to jednak swoje odbicie na konsumentach, którzy zmuszeni są do częstej wymiany zakupionych produktów. W niektórych przypadkach zakupiony przedmiot ulega zniszczeniu już po kilku dniach od zakupu. Ustawodawca wychodząc naprzeciw oczekiwaniom konsumentów wprowadził szczególną ochronę konsumenta jako podmiotu słabszego w stosunkach gospodarczych. Instytucja rękojmi za wady fizyczne rzeczy sprzedanej daje zatem konsumentowi realne możliwości zmierzające do usunięcia zaistniałych wad.

Definicja konsumenta

Zgodnie z art. 221 kodeksu cywilnego konsumentem jest osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej z przedsiębiorcą niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Oznacza to, że konsumentem jest każdy, kto nabywa przedmiot na własny użytek, niezwiązany z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą.

Wada fizyczna rzeczy sprzedanej

Należy jednocześnie wyjaśnić, czym jest wada fizyczna rzeczy sprzedanej.  Zgodnie z art.  5561§1 kodeksu cywilnego wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową jeżeli:

  1. nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony lub wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
  2. nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór
  3. nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawieraniu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżeń co do takiego jej przeznaczenia
  4. została wydana kupującemu w stanie niezupełnym.

Podkreślenia jednak wymaga, iż powyższy katalog wad pozostaje katalogiem otwartym. Oznacza to, że wada fizyczna może polegać również na braku innych, zapewnionych przez producenta cech przedmiotu. Dla oceny czy rzecz sprzedana ma wadę decydujące znaczenie ma kryterium funkcjonalne a nie normatywno-techniczne. Oznacza to, że wada fizyczna pod tą postacią występuje wtedy, gdy wartość lub użyteczność rzeczy została zmniejszona, biorąc pod uwagę cel oznaczony w umowie, albo wynikający z umowy lub przeznaczenia rzeczy [1].

Uprawnienia przysługujące konsumentowi.

W przypadku zaistnienia wady fizycznej rzeczy sprzedanej, konsumentowi przysługują następujące uprawnienia:

  1. złożenie oświadczenie o obniżeniu ceny,
  2. złożenie oświadczenie o odstąpieniu od umowy,
  3. żądanie usunięcia wady lub wymiany na rzecz wolną od wad.

Uprawnienia przysługujące kupującemu realizuje się poprzez złożenie sprzedawcy odpowiedniego oświadczenia. W przypadku oświadczenia o obniżeniu ceny, kupujący powinien w oświadczeniu wskazać konkretną kwotę o jaką obniża cenę.  Kwota ta jednak musi pozostawać w odpowiedniej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy sprzedanej z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady.

Kupujący może również złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy. W takim przypadku kupujący musi dostarczyć na koszt sprzedawcy przedmiot sprzedaży do miejsca wskazanego w umowie sprzedaży, a jeżeli takie miejsce nie zostało wskazane, do miejsca, w którym rzecz została wydana kupującemu. Sprzedawca ma obowiązek zwrócić kupującemu kwotę stanowiącą cenę zapłaconą za rzecz będącą przedmiotem umowy. Należy jednak wskazać, iż odstąpienie od umowy sprzedaży nie może mieć miejsca, w sytuacji, w której sprzedawca niezwłocznie usunie wadę lub dostarczy rzecz wolna od wad. Ograniczenie to nie ma jednak zastosowania, jeżeli rzecz była już raz wymieniana lub naprawiana przez sprzedawcę.

Kupujący może również żądać naprawienia rzeczy lub wymiany rzeczy na wolną od wad. Sprzedawca powinien zadośćuczynić żądaniu kupującemu w rozsądnym czasie bez nadmiernych niedogodności dla kupującego. Sprzedawca jednak może odmówić naprawy rzeczy lub wymiany na wolną od wad jeżeli zadośćuczynienie takiemu żądaniu jest niemożliwe lub wiązałoby się dla sprzedawcy, w porównaniu do innego sposobu doprowadzenia rzeczy do zgodności z umową,  z nadmiernymi kosztami.

Zgodnie z art. 5615 kodeksu cywilnego jeżeli kupujący będący konsumentem zażądał wymiany rzeczy lub usunięcia wady albo złożył oświadczenie o obniżeniu ceny, określając kwotę, o którą cena ma być obniżona, a sprzedawca nie ustosunkował się do tego żądania w terminie 14 dni, uważa się, że żądanie to uznał za uzasadnione.

Podkreślenia jednocześnie wymaga, że to do konsumenta należy decyzja, z którego uprawnienia skorzysta. Ważnym jest również, iż skorzystanie przez kupującego z uprawnienia żądania naprawy rzeczy lub wymiany na rzecz wolną od wad nie wyłącza możliwości złożenia oświadczenia o obniżeniu ceny lub odstąpieniu od umowy.

Termin realizacji uprawnień wynikających z rękojmi za wady fizyczne

Sprzedawca odpowiada za wady fizyczne rzeczy , jeżeli wada została stwierdzona przed upływem dwóch lat, a w przypadku gdy chodzi o wady nieruchomości – przed upływem pięciu lat od dnia wydania kupującemu rzeczy. Ponadto, gdy jeżeli kupującym jest konsument, a przedmiotem sprzedaży jest ruchoma rzecz używana, odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi może zostać ograniczona, jednak nie mniej niż do roku od dnia wydania rzeczy kupującemu. Oznacza to, iż w stosunku do konsumenta odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi nie może zostać wyłączona. Odpowiedzialność taka może zostać jedynie ograniczona i to w przypadku, gdy przedmiotem umowy jest używana rzecz ruchoma.

Roszczenie kupującego względem sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady fizyczne przedawnia się z upływem roku od dnia stwierdzenia wady. Gdy kupującym jest konsument, termin ten nie może skończyć się  wcześniej, niż termin opisany powyżej. Oznacza to, że kupujący zawsze ma minimalnie rok na realizację uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy sprzedanej.

Ważnym jest także, iż sprzedawca odpowiedzialny  jest tylko za wady fizyczne rzeczy sprzedanej, które istniały w chwili wydania przedmiotu kupującemu lub wynikły z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w chwili jej wydania kupującemu. Ustawodawca wprowadza jednak domniemanie prawne, jeżeli kupującym jest konsument, a wada została stwierdzona przed upływem roku od dnia wydania rzeczy sprzedanej, domniemywa się, że wada lub jej przyczyna istniały w chwili wydania rzeczy kupującemu.

Autor: Juliusz Podlewski

 

[1] Wyrok Sadu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 31 maja 2016r. I ACa 937/15


A- A A+
A A A