Opieka naprzemienna

Dodano: 4 listopada 2020

Opieka naprzemienna, czyli tzw. piecza naprzemienna, to sposób opieki nad dzieckiem polegający na przyznaniu przez sąd każdemu z rodziców opieki nad dzieckiem w równym czasie, w pewnych powtarzających się cyklach – najczęściej jest to cały pełny tydzień. Mimo tego, iż opieka naprzemienna nie została uregulowana w polskim kodeksie rodzinnym i opiekuńczym jest rozwiązaniem coraz częściej stosowanym.

Opieka naprzemienna może zostać ustanowiona zarówno wskutek mediacji stron jak i orzeczenia sądowego, nawet jeżeli jedna strona wyraźnie się temu sprzeciwia. Częściej jednak opieka naprzemienna jest rezultatem mediacji lub ugody stron, ponieważ wymaga zgody i współpracy obojga rodziców. Należy pamiętać, iż sąd zawsze kieruje się dobrem dziecka, więc w sytuacji, gdy strony nie potrafią dojść do porozumienia, sąd może mieć obawy czy piecza naprzemienna mogłaby działać prawidłowo. Z uwagi na brak regulacji w polskim prawie, niektórzy sędziowie są sceptyczni co do tego rozwiązania, niemniej jednak w sytuacji, gdy strony nie potrafią dojść do porozumienia często przeprowadzane jest badanie psychologiczne, w którym to specjaliści decydują, która z form opieki nad dzieckiem będzie odpowiednia.

PRZESŁANKI OPIEKI NAPRZEMIENNEJ

Czy sąd, mimo zgody rodziców, może nie orzec o opiece naprzemiennej?
Są dwie przesłanki, którymi w tym przypadku kierować się będzie sąd. Po pierwsze, zgodnie
z art. 58 § 1 KRO Sąd uwzględnia porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. To dobro dziecka jest zasadniczym kryterium.

Po drugie, zgodnie z art. 58 § 1a KRO musi istnieć zasadne oczekiwanie, że rodzice będą współdziałać w sprawach dziecka. Czy jest zatem możliwość, iż mimo zgodnego wniosku rodziców, podpisanego planu wychowawczego, rozwodu, który rokuje szanse na porozumiewanie się między rodzicami, sąd i tak nie orzeknie o opiece naprzemiennej?

Tak, ponieważ może zaistnieć sytuacja gdy rodzice będą mieszkać w różnych miejscowościach lub ze względu na obowiązek edukacji dziecka, które powinno uczęszczać do jednej placówki.

W 2015 roku Instytut Wymiaru Sprawiedliwości przeprowadził badania mające na celu stwierdzenie w jakich przypadkach sądy orzekają o opiece naprzemiennej. Na podstawie wyników tego badania można zauważyć, iż największą szansę na ustalenie opieki naprzemiennej mają pary, w których:

1. strony nie zaogniają konfliktu i są w stanie porozumieć się co do kwestii rozwodu,
2. oboje partnerzy mają dobrą lub bardzo dobrą sytuację finansową,
3. rodzice zamieszkują w niedalekiej odległości od siebie.

Jednym z ciekawszych wniosków tego badania, był również fakt, iż w większości przypadków biegli sądowi oraz pracownicy Rodzinnych Ośrodków Diagnostyczno-Konsultacyjnych (obecnie Opiniodawczy Zespół Specjalistów Sądowych) nie uznawali zdrady lub związania się jednego z rodziców z nowym partnerem jako przeszkody w ustaleniu opieki naprzemiennej.

OPIEKA NAPRZEMIENNA A ALIMENTY

Ze względu na fakt, iż opieka naprzemienna jest stosunkowo niedawno stosowana w Polsce, ciężko jest dokładnie odpowiedzieć na pytanie jak ma wyglądać kwestia alimentacji przy opiece naprzemiennej. Ponieważ rodzice sprawują w równym stopniu opiekę nad dzieckiem, w równym stopniu ponoszą też koszty utrzymania dziecka. Sąd może więc ustalić, że koszty utrzymania strony poniosą po połowie, nie precyzując ich wysokości.

W przypadku gdy strony nie zawarły żadnego porozumienia w tej kwestii sąd może zdecydować o przyznaniu alimentów płatnych przez jednego rodzica do rąk drugiego nawet przy ustanowieniu opieki naprzemiennej. Zdarza się tak szczególnie w sytuacji gdy istnieje znaczna dysproporcja między zarobkami małżonków. Wtedy, aby utrzymać jednakowy standard życia dziecka, mogą zostać zasądzone alimenty.

Pamiętajmy, że zgodnie z art. 576 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego sąd w sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka wysłucha je, jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala, uwzględniając w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.

SKUTKI OPIEKI NAPRZEMIENNEJ DLA DZIECKA

Istnieje wiele negatywnych poglądów na temat opieki naprzemiennej. Jednak możemy również wskazać zalety tego rozwiązania. Po pierwsze równy czas opieki pozwala na zachowanie relacji dziecka z obojgiem rodziców. Po drugie równy czas opieki zmniejsza konflikt pomiędzy rodzicami i zmniejsza prawdopodobieństwo przemocy domowej. Po trzecie równy czas opieki nad dzieckiem zmniejsza ryzyko i nasilenie zjawiska alienacji rodzicielskiej. Opieka naprzemienna ułatwia również wprowadzenie stałego porządku wychowawczego, gdyż rodzice łatwiej znoszą system opieki naprzemiennej.br>

W badaniach nad tym rozwiązaniem wskazuje się również, iż dzieci wychowywane w ramach opieki naprzemiennej wykazują lepsze zdolności adaptacyjne (przystosowanie społeczne), niż dzieci wychowywane przez jednego rodzica. System opieki naprzemiennej ma także pozytywny wpływ na angażowanie się obojga rozwiedzionych rodziców w opiekę nad dzieckiem.

Do pobrania: POROZUMIENIE RODZICIELSKIE

Doradca obywatelski Łukasz Makarski