Przesłanki rozwiązania małżeństwa przez rozwód

Dodano: 19 grudnia 2017

Rozwód pozwala na  rozwiązanie małżeństwa za życia obojga małżonków.  Należy zaznaczyć iż rozwiązanie małżeństwa przez rozwód na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie pociąga za sobą żadnych skutków i pozostaje bez wpływu na ważność małżeństwa podlegającemu prawu wewnętrznemu Kościoła bądź innego związku wyznaniowego. Orzekanie o ważności małżeństwa kanonicznego albo innego związku wyznaniowego podlega odpowiednio: przepisom Kodeksu prawa kanonicznego z 1983 r. oraz prawu wewnętrznemu danego związku wyznaniowego.

W świetle obowiązującego prawa małżeństwo – jako związek kobiety i mężczyzny – ustać może wskutek śmierci jednego z małżonków, rozwiązania przez rozwód bądź uznania jednego z małżonków za zmarłego.

Zgodnie z art. 56 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. 1964, Nr 9, poz. 59 ze zm.) „ Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.’’ Ustawa ta określa tzw. pozytywne przesłanki stanowiące podstawę rozwiązania małżeństwa. Sąd nie orzeknie rozwodu tylko dlatego, że taka jest wola małżonków. Sąd zobowiązany jest do ustalenia, czy między małżonkami doszło do rozkładu pożycia. Nie istnieje nigdzie kodeksowa definicja rozkładu pożycia małżeńskiego, która mogłaby wyjaśnić na czym on polega. Zgodnie z orzecznictwem sądów oraz poglądami doktryn z  zupełnością rozkładu pożycia małżeńskiego mamy do czynienia, gdy między małżonkami wygasają trzy podstawowe dla funkcjonowania małżeństwa więzi :

• Duchowa (emocjonalna) – ustanie wzajemnej miłości, szacunku i akceptacji,
• Fizyczna – ustanie współżycia seksualnego, ale również brak jakichkolwiek innych gestów fizycznych stanowiących potwierdzenie miłości, troski, czy przywiązania,
• Gospodarcza (ekonomiczna) – ustaje w sytuacji kiedy małżonkowie wspólnie ze sobą nie zamieszkują, nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego.

Zupełny rozkład pożycia następuje w momencie kiedy doszło do ustania wszystkich trzech więzi jednocześnie, a więc ma miejsce  sytuacja, gdy małżonkowie nie darzą się już miłością, nie okazują pozytywnych uczuć, nie sypiają ze sobą, a także  żyją oddzielnie choćby w jednym mieszkaniu. Natomiast o trwałym rozkładzie pożycia małżeńskiego możemy mówić w sytuacji gdy powrót małżonków do wspólnego pożycia jest niemożliwy[1]. Zgodnie z poglądami doktryny i judykatury przyjąć należy stanowisko, że brak jednej z trzech wymienionych powyżej więzi nie zawsze prowadzi do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego i nie jest wystarczające dla orzeczenia rozwodu. Przykładowo brak więzi gospodarczej w postaci zamieszkiwania małżonków w dwóch różnych miejscach z uwagi na fakt wykonywania pracy w różnych miejscowościach nie musi wcale oznaczać, że między małżonkami nastąpił rozkład pożycia, w szczególności przy zachowaniu pozostałych więzi. Podobnie w przypadku, gdy małżonkowie przestali ze sobą współżyć ze względu na podeszły wiek, lub chorobę  jednego z nich, przy zachowaniu pozostałych więzi.

Negatywnymi  przesłankami rozwodu są sytuacje, w których mimo zupełnego  i trwałego rozkładu pożycia małżonków, rozwód jest niedopuszczalny z uwagi na dodatkową przyczynę, do której zaliczyć należy:

1)      dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków – jeżeli wskutek rozwodu miałoby ucierpieć

2)      jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 56 § 2 k. r.o.),

3)      jeżeli orzeczenia rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że:

• drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód,
• drugi małżonek odmawia zgody na rozwód, ale odmowa jest w okolicznościach danej sprawy sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 56 § 3 k.r.o.).

[1] Sąd Najwyższy  wyrok z dnia 8 grudnia 1998 roku, sygn. akt I CKN 817/97

 

Autor: Kinga Oklińska