Pochodzenie dziecka urodzonego w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji
Dodano: 15 kwietnia 2017
W dzisiejszych czasach wiele kobiet ma problemy z naturalnym poczęciem dziecka, z powodów leżących po ich stronie lub po stronie partnera. Niejednokrotnie ratunkiem dla nich okazuje się zabieg inseminacji, a gdy wszystkie inne metody zawodzą – procedura In vitro. W związku z powyższym określenie kto jest zgodnie z prawem rodzicem dziecka urodzonego w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji, może nasuwać szereg wątpliwości.
W pierwszej kolejności wskazać należy, iż na gruncie obowiązujących przepisów prawa, matką dziecka zawsze jest kobieta, która je urodziła. Nie ma przy tym znaczenia czy dziecko genetycznie od niej pochodzi. Dlatego też, jeżeli dojdzie do zawarcia tzw. umowy o macierzyństwo zastępcze, za matkę dziecka w świetle prawa uzna się kobietę, która je nosiła przez ok. dziewięć miesięcy pod sercem i następnie urodziła, nie zaś kobietę, która zawarła z surogatką przedmiotową umowę i mogła być dawcą komórek rozrodczych. Analogiczna sytuacja będzie miała miejsce w przypadku, gdy komórki jajowe zostaną uzyskane od anonimowego dawcy z banku komórek rozrodczych.
Bardziej skomplikowana jest kwestia ojcostwa dziecka urodzonego w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji. Przed poddaniem się zabiegowi inseminacji lub In vitro niezbędnym jest, aby małżonek lub życiowy partner przyszłej matki złożył przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenie, że będzie ojcem dziecka, które urodzi się w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji z zastosowaniem komórek rozrodczych pochodzących od anonimowego dawcy albo zarodka powstałego z komórek rozrodczych pochodzących od anonimowego dawcy albo z dawstwa zarodka. Koniecznym również jest, aby kobieta, do organizmu której zostaną przeniesione te komórki lub ten zarodek, potwierdziła jednocześnie albo w ciągu trzech miesięcy od dnia oświadczenia mężczyzny, że ojcem dziecka będzie właśnie ten mężczyzna. Wskazać przy tym należy, iż oświadczenia będą skuteczne, jeżeli dziecko urodziło się w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji w ciągu dwóch lat od dnia złożenia oświadczenia przez mężczyznę. Nie będzie przy tym miało znaczenia czy matka dziecka będzie w dalszym ciągu związana z danym mężczyzną czy ponownie wyjdzie za mąż. Ojcem dziecka w świetle prawa będzie ten mężczyzna, który złożył oświadczenie przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego.
Mężczyzna, który uznał ojcostwo dziecka urodzonego w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji, nie może wytoczyć powództwa o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa. Będzie to dopuszczalne jedynie wówczas, gdy dziecko nie urodziło się w następstwie tejże procedury, a pochodzi ono od innego mężczyzny, z którym matka dziecka współżyła w tamtym okresie.
Pamiętać również trzeba, że w polskim systemie prawnym obowiązuje zasada, że jeżeli mąż matki nie jest biologicznym ojcem dziecka możliwe jest zaprzeczenie jego ojcostwa w postępowaniu przed sądem opiekuńczym. Aczkolwiek jeżeli dziecko urodziło się w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji, na którą mąż matki wyraził zgodę, zaprzeczenie ojcostwa jest niedopuszczalne.
Autor: Lidia Makarewicz
