Miejsce zamieszkania a miejsce zameldowania osoby fizycznej

Dodano: 13 maja 2018

 

 

W życiu codziennym pojęcia takie jak miejsce zamieszkania oraz miejsce zameldowania często stosowane są zamiennie. W rzeczywistości dotyczą jednak zupełnie innych gałęzi prawa. Miejsce zamieszkania to określenie obowiązujące w prawie cywilnym, natomiast zameldowanie stanowi kategorię prawa administracyjnego.

Zgodnie z art. 25 Kodeksu Cywilnego Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. W świetle powyższego przepisu o miejscu zamieszkania osoby fizycznej decydują zatem dwa czynniki: zewnętrzny (faktyczne przebywanie, z łac. corpus) oraz wewnętrzny (zamiar stałego pobytu, z łac. animus manendi), występujące i trwające łącznie. Jak podkreśla się w orzecznictwie Sądu Najwyższego uznanie określonej miejscowości za miejsce zamieszkania osoby fizycznej wymaga przebywania w tej miejscowości z zamiarem stałego pobytu. O stałości pobytu decyduje przede wszystkim takie przebywanie, które ma cechy posiadania w określonej miejscowości głównego ośrodka swoich osobistych i majątkowych interesów (wyr. SN z dnia 25 listopada 1975 r., sygn. akt III CRN 53/75, Legalis). Brak zameldowania osoby fizycznej w miejscowości cechującej się jej częstym, a nawet stałym pobytem nie powinien jednak determinować braku miejsca zamieszkania w tej miejscowości, ponieważ może wynikać z obiektywnych okoliczności uniemożliwiających dokonanie zameldowania, czy też z braku woli dokonania czynności meldunkowych przez samego zainteresowanego. Okoliczność odbywania kary pozbawienia wolności co do zasady nie powoduje w świetle orzecznictwa sądowego automatycznej zmiany miejsca zamieszkania na zakład karny, ponieważ jest on miejscem jedynie czasowego odosobnienia osób skazanych. Podobnie jest w przypadku innych dłuższych pobytów poza miejscem stałego przebywania osoby fizycznej, np. w związku z wykonywaniem pracy innej miejscowości lub za granicą, realizowania studiów albo odbywania służby wojskowej. W takich sytuacjach utrzymane zostaje dotychczasowe miejsce zamieszkania wskutek określonych indywidualnych zachowań osoby fizycznej, cechujących jej więź z tym miejscem, tj. przyjazdów na okresy wolne od pracy, ferie świąteczne, wakacje lub czas przepustek. Warto dodać, iż wyrażenie zamiaru stałego pobytu nie jest czynnością prawną, również jego zmiana nie ma takiego charakteru. W konsekwencji należy uznać, iż występowanie zaburzeń psychicznych, które mogą stanowić podstawę do pozbawienia lub ograniczenia zdolności do czynności prawnych nie oznacza, że osoba cierpiąca na takie zaburzenia nie jest w stanie wyrazić zamiaru stałego pobytu w określonej miejscowości.

Odmienność pojęć miejsca zamieszkania oraz miejsca zameldowania wiąże się z celami, których realizacji służą. Miejsce zamieszkania osoby fizycznej ma istotne znaczenie dla jej sytuacji prawnej. Występuje ono w treści wielu przepisów prawa cywilnego zarówno materialnego (np. art. 70 § 2 KC dotyczący miejsca zawarcia umowy), jak i procesowego (np. art. 27 KPC odnoszący się do właściwości sądu). W zakresie prawa administracyjnego obowiązek meldunkowy został stworzony przede wszystkim dla potrzeb ewidencjonowania ludności, w myśl przepisów ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych. Należy zaznaczyć, iż w piśmiennictwie od dawna zwracano uwagę na anachroniczność obowiązku meldunkowego i postulowano jego zniesienie. Póki co ustawodawca zdecydował się jedynie na wprowadzenie uproszczeń przy wykonywaniu obowiązku meldunkowego poprzez umożliwienie dokonywania wszystkich czynności z tego zakresu w formie elektronicznej (zob. ustawa z dnia 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o ewidencji ludności Dz.U. z 2017 r. poz. 2286).

 

Autor: Ewelina Gołaszewska