Kontrola z sanepidu – jak powinna wyglądać?
Dodano: 1 marca 2021
Państwowa Inspekcja Sanitarna, wypełniając swoje ustawowe zadania z zakresu zdrowia publicznego, jest upoważniona do przeprowadzania kontroli w firmach. W dobie COVID-19 liczba kontroli zwiększyła się. Wyjaśniamy jak się do nich przygotować.
Dotychczas wizyt sanepidu mogli spodziewać się przede wszystkim właściciele przedsiębiorstw z branż medycznej, gastronomicznej, chemicznej, transportowej, jak również świadczący usługi kosmetyczne czy fryzjerskie. Sytuacja epidemiczna sprawiła, że do czynienia z sanepidem może mieć praktycznie każdy przedsiębiorca. Są one często niezapowiedziane. Jak przedsiębiorca powinien się zachować w trakcie wizyty pracowników sanepidu?
Po pierwsze: nie panikować, tylko weryfikować
Czynności kontrolne organów administracji publicznej zdarzały się, zdarzają i będą się zdarzać. Jest to zadanie ustawowe – nadzór nad prowadzeniem działalności gospodarczej pod kątem przestrzegania przepisów z zakresu zdrowia publicznego.
Zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców, czynności kontrolne mogą być wykonywane tylko po okazaniu legitymacji służbowej upoważniającej do wykonywania takich czynności przez osoby biorące udział w kontroli oraz po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli.
W te oba dokumenty powinny być zatem wyposażone osoby zamierzające skontrolować przedsiębiorcę. Sprawdźmy więc czy pracownicy Sanepidu mają przy sobie upoważnienie, w treści którego znajdują się następujące elementy:
Upoważnienie – checklista:
- wskazanie podstawy prawnej; [czyli wskazanie przepisu prawa będącego podstawą kontroli przez organ, w tym pełna nazwa ustawy, data jej wydania, miejsce publikacji i zmiany ustawy]
- oznaczenie organu kontroli; [tu: np. Państwowa Inspekcja Sanitarna]
- datę i miejsce wystawienia; [czyli określenie dnia, miesiąca i roku oraz miejsca, w którym zostało podpisane upoważnienie]
- imię i nazwisko pracownika organu kontroli uprawnionego do przeprowadzenia kontroli oraz numer jego legitymacji służbowej; [tak aby kontrolowany mógł zweryfikować dane tej osoby w momencie przystąpienia do kontroli (np. Oskar Kwiatkowski – specjalista, nr legitymacji służbowej 34125]
- oznaczenie przedsiębiorcy objętego kontrolą; [czyli pełnej firmy kontrolowanego przedsiębiorcy, wraz ze wskazaniem formy prawnej, w jakiej przedsiębiorca wykonuje działalność i rejestru]
- określenie zakresu przedmiotowego kontroli; [ważne!, zgodnie z art. 49 ust. 9 p.p. – kontrola nie może wykroczyć poza ten zakres]
- wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli; [tylko w dniach pracy pracodawcy, Organ nie może rozpoczynać kontroli wcześniej, tj. przed datą wskazaną w upoważnieniu.]
- imię, nazwisko oraz podpis osoby udzielającej upoważnienia z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji; [w upoważnieniu oprócz samego podpisu powinny znaleźć się dane osoby uprawnionej do wystawienia upoważnienia.]
- pouczenie o prawach i obowiązkach przedsiębiorcy [sprowadza się głównie do tego, aby w upoważnieniu wskazać szczegółowo podstawę prawną regulującą prawa i obowiązki kontrolowanego].
Jeśli okazany dokument nie spełnia powyższych wymagań albo zawiera nieaktualne dane – nie może stanowić podstawy do przeprowadzenia kontroli!
Jeżeli zespół kontrolerów nie posiada upoważnienia, a legitymuje się jedynie legitymacją służbową, to mamy do czynienia z sytuacją wyjątkową. Dotyczy ona jedynie przypadków, gdy czynności kontrolne są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia, a także, gdy przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska.
Należy zatem podkreślić, że sytuacja, w której kontrolujący będą przeprowadzać kontrolę tylko na podstawie okazanej legitymacji, jest wyjątkowa, ale nawet ta sytuacja nie zwalnia kontrolujących z obowiązku późniejszego doręczenia upoważnienia. Upoważnienie należy doręczyć bowiem w terminie określonym w odrębnych przepisach, ale nie później niż w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli.
Kontrolujący przed podjęciem pierwszej czynności kontrolnej poinformuje nas o przysługujących nam prawach i obowiązkach w trakcie kontroli. Jest do tego zobligowany ustawowo. Jeśli tego nie zrobi – pozostaje nam sporządzić sprzeciw od czynności kontrolnych przedsiębiorcy.
Sprzeciw od czynności kontrolnych sanepidu
Zgodnie z przepisami Prawa przedsiębiorców, przedsiębiorca może wnieść sprzeciw w terminie 3 dni od dnia podjęcia kontroli lub wystąpienia przesłanek, czyli wykonywania przez Sanepid czynności z naruszeniem przepisów w zakresie:
– nieprawidłowego wszczęcia kontroli (art. 48,)
– warunków podjęcia czynności kontrolnych (art. 49),
– braku spełnienia wymogu obecności przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej przy czynnościach kontrolnych (art. 50 ust. 1 i 5,)
– miejsca przeprowadzania kontroli (art. 51 ust. 1),
– ograniczeń w zakresie prowadzenia kontroli działalności przedsiębiorcy (art. 54. 1),
– czasu trwania kontroli przedsiębiorcy w roku kalendarzowym (art. 55. 1 i 2),
– ponowna kontrola (art. 58).
Ważny odnotowania jest fakt, że nie na każdą czynność przysługuje sprzeciw. Wniesienie sprzeciwu nie jest dopuszczalne w przypadku, gdy organ, powołując się na niezbędność przeprowadzenia kontroli dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia. Wniesienie sprzeciwu zasadniczo powoduje wstrzymanie czynności kontrolnych, dlatego należy go wnieść w trakcie trwania postępowania kontrolnego, co tłumaczy też krótki termin (3 dni). Jest to o tyle zrozumiałe, że w innym przypadku Sąd nie miałby możliwości orzec o odstąpieniu od czynności kontrolnych bądź o kontynuowaniu tych czynności.
Należy pamiętać, że sprzeciw, który będziemy składać od czynności kontrolnych sanepidu wymaga uzasadnienia.
Dlatego właśnie do samodzielnego sporządzenia sprzeciwu, warto posiłkować się powyższą checklistą składającą się z tego, jak powinna przebiegać kontrola sanepidu, oraz co powinno zawierać upoważnienie do kontroli. Dobrze mieć przy sobie również wyciąg praw i obowiązków przedsiębiorcy, na wypadek gdyby stres związany z kontrolą nie pozwalał nam skupić się na recytowanych pouczeniach przez urzędnika.
Autor: Paweł Krzywda
