Zachowywanie środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia w miejscu publicznym
Dodano: 21 sierpnia 2018
Fakt posiadania zwierząt wiąże się z szeregiem obowiązków spoczywających na ich właścicielach, w szczególności na obowiązku zachowywania środków ostrożności przy ich trzymaniu w miejscu publicznym. Zgodnie bowiem z art. 77 Kodeksu wykroczeń, kto nie zachowuje zwykłych lub nakazanych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia, podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.
Przedmiotem ochrony jest bezpieczeństwo osób i mienia, a także innych zwierząt niż to trzymane. Ustawodawca jednak nie określił czym są zwykłe lub nakazane środki ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia w miejscu publicznym. Przyjmuje się zatem, że pod pojęciem zwykłych środków ostrożności mieszczą się środki tradycyjne, przyjęte zwyczajowo, naturalne dla trzymania danego gatunku zwierzęcia, dodatkowo uzależnione od jego cech osobniczych i ewentualnego, potencjalnego zagrożenia. Najczęściej spotykanym w praktyce przypadkiem naruszenia dyspozycji tego przepisu jest niezachowywanie środków ostrożności przy trzymaniu psów w miejscu publicznym (spacerując na skwerach, placach, parkach itd.). Tymczasem należy wiedzieć, że w ramach zachowania zwykłych środków ostrożności wystarczy jedynie doskonałe poznanie psychiki psa i uzyskanie bezwzględnego posłuszeństwa. Spełnienie tego wymogu w ramach zwykłych środków ostrożności nie wymaga np. spacerowania z psem znajdującym się na smyczy lub w kagańcu. Nie można bowiem wyobrazić sobie, że prowadzenie na smyczy i w kagańcu chociażby wilczarza irlandzkiego (ważącego 85 kg, wysokości 110 cm w kłębie) zapewni bezpieczeństwo w miejscu publicznym. Jeżeli bowiem pies tej rasy miałby skłonności do agresywnego zachowania, to nie ma człowieka tak mocnego, który mógłby go utrzymać. Tymczasem psy tej rasy są wyjątkowo łagodne i wykazują skłonności opiekuńcze zarówno w odniesieniu do ludzi, jak i zwierząt, i nigdy same pierwsze nie atakują. Uznać zatem należy, że nie popełnia wykroczenia z tego przepisu osoba, która znając psychikę swojego czworonożnego przyjaciela, prowadzi go w miejscu publicznym bez smyczy i kagańca.
Natomiast pod pojęciem nakazanych środków ostrożności należy upatrywać wszelkich środków ostrożnego postępowania ze zwierzętami, określonych przez obowiązujące przepisy prawa. Z powyższym ściśle związane jest Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie wykazu ras psów uznawanych za agresywne (Dz. U. Nr 77, poz. 687), wydanego na podstawie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt. W powyższym akcie normatywnym Minister wskazuje na 11 ras agresywnych psów, które zawsze, niezależnie od okoliczności, muszą znajdować się na smyczy i w kagańcu, niezależnie od tego, czy zachowują się przyjaźnie w stosunku do otoczenia. Są to rasy takie jak: 1) amerykański pit bull terrier, 2) pies z Majorki (Perro de Presa Mallorquin), 3) buldog amerykański, 4) dog argentyński, 5) pies kanaryjski (Perro de Presa Canario), 6) tosa inu, 7) rottweiler, 8) akbash dog, 9) anatolian karabash, 10) moskiewski stróżujący, 11) owczarek kaukaski.
Należy przyjąć, że do kategorii niebezpiecznych zwierząt (rzeczy/przedmiotów materialnych) zaliczyć należy niektóre, specjalnie w tym celu wyselekcjonowane rasy psów wymienione w powyższym Rozporządzeniu. Psy tych ras, obok właściwych wszystkim psom możliwości ich układania, charakteryzują się z jednej strony silną i dużą budową, a z drugiej wewnętrznymi predyspozycjami agresywności. Ponadto, nic nie stoi również na przeszkodzie uznania psa nienależącego do żadnej z ras wymienionego w rozporządzeniu za “inny przedmiot niebezpieczny”, jeżeli wyżej wymienione cechy u niego występują. Zatem nie ulega wszelkim wątpliwościom, że pies niebędący wprawdzie na tej liście, ale wykazujący agresywność (np. rzucający się na ludzi), powinien być prowadzony w kagańcu i na smyczy (np. amstaff, doberman). Trudno natomiast wymagać od właściciela używania kagańców wobec psów, które ze względu na wagę i wielkość mogą być z łatwością utrzymane na smyczy. Smycz to wystarczający środek spełniający zwykłe środki ostrożności nawet wobec dużych psów, pod warunkiem że nie wykazują one agresywnych skłonności. Przykładem mogą być: flat-coated retriever (rozsądny i o miłym usposobieniu), labrador (wylewny w uczuciach, kochający dzieci), golden retriever (o spokojnym usposobieniu i lubiący dzieci), bernardyn (spokojny, o zrównoważonym charakterze i umiarkowanym temperamencie, obchodzący się niezwykle delikatnie z dziećmi), itp. Ocena w kwestii zastosowania środka ostrożności należy do właściciela zwierzęcia.
Konkludując, pamiętać należy, że wykroczenie z art. 77 k.w. może być popełnione przez działanie, jak i zaniechanie, zarówno umyślnie (sprawca chce je popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi), jak i nieumyślnie (sprawca nie mając zamiaru popełnienia czynu zabronionego, popełnia go na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć). Sprawcą wykroczenia z tego przepisu nie musi być właściciel zwierzęcia, ale również ten, kto faktycznie zwierzę trzyma (zob. wyrok SN z dnia 29 kwietnia 2003 r., III KK 26/03, LEX nr 77469).
Autor: Mateusz Brocki
