Przedawnienie roszczenia – przydatne informacje
Dodano: 22 lipca 2020
Obecny obrót gospodarczy to nic innego, jak wielkie pasmo zobowiązań. Przykładowo idąc do sklepu, najczęściej wybieramy towar, który chcemy nabyć, tym samym jesteśmy zobowiązani do zapłaty za określone dobro. Korzystając z bogatej oferty mediów od lokalnego dostawcy, jesteśmy wobec niego zobowiązani do zapłaty za dobra, które do nas dostarcza. W przypadku wyjazdu integracyjnego z pracy organizowany przez nas transport dla współpracowników oznacza, że jesteśmy zobowiązani względem przewoźnika do zapłaty za grupowy przejazd.
Problem pojawia się wówczas, kiedy nie regulujemy zaległości za wytworzone dobro czy zrealizowaną usługę w terminie. Wówczas po stronie osoby, która zrealizowała dla nas usługę lub wytworzyła dla nas konkretne dobro, jako wierzyciela, pojawia się szereg prawnych możliwości. Przykładowo wierzyciel taki może sobie rościć od nas odsetki, innymi słowy dodatkowe wynagrodzenie za zwłokę w płatności, ponieważ nie spełniliśmy świadczenia w określonym terminie. Inną możliwością rozwiązania problemu braku zapłaty, jest domaganie się przez wierzyciela zapłaty swojego roszczenia na drodze sądowej pozwem o zapłatę należności. Jednak co w przypadku, gdy wierzyciel nie dochodzi od nas obowiązku zapłaty zaraz po upływie terminu płatności. Czy dochodzenie roszczenia po 2, czy nawet 3 latach od terminu uregulowania zaległości nie budzi naszych wątpliwości co do „świeżości” roszczenia.
W tym miejscu przychodzi nam z pomocą instytucja przedawnienia w literaturze powszechnie nazywaną „dawnością zobowiązania”. To nic innego jak stan, w którym dłużnik ma możliwość sądowego unieważnienia skutków danego roszczenia, a w tym najważniejszego tj. obowiązku zapłaty w wyniku opieszałości wierzyciela w dochodzeniu swojego prawa majątkowego. W niniejszym artykule warto wskazać kilka istotnych informacji, aby zarzut ten był prawidłowo i skutecznie przez nas zgłaszany przed Sądem.
Najdłuższy i najkrótszy okres przedawnienia.
Przedawnienie wskazuje się w miesiącach i latach. W tym miejscu trzeba podkreślić, iż instytucja przedawnienia nie ma jednego stałego terminu dla wszystkich czynności prawnych. Ustawodawca za najkrótszy termin przedawnienia roszczenia w Kodeksie Cywilnym przewidział termin 6 miesięcy. Do takiego terminu w obowiązującym stanie prawnym możemy zaliczyć:
- roszczenie sprzedawcy – art. 5762 KC,
- roszczenie biorącego pożyczkę – art. 722 KC,
- roszczenie zwrotne przewoźnika – art. 793 KC,
- roszczenie spedytora – art. 804 KC,
- roszczenie o naprawienie, bądź z tytułu utraty rzeczy wniesionych do hotelu – 848 KC.
Najdłuższy termin „dawności roszczenia” Ustawodawca przewidział w Kodeksie Cywilnym jako 20-letni termin przedawnienia. Roszczenie na podstawie art. 4421 § 2 KC – o naprawienie szkody wyrządzonej wskutek występku lub zbrodni. Trzeba zauważyć, że przepis warunkuje zastosowanie najdłuższego terminu przedawnienia w wyniku pojawienia się czynów, które sankcjonuje prawo karne tj. zbrodnia, ewentualnie występek.
Przedawnienie obejmuje tylko roszczenia majątkowe.
Przedawniają się roszczenia, a nie prawa. Przy „dawności roszczenia” trzeba dodatkowo pamiętać, że przedawniają się tylko i wyłącznie roszczenia majątkowe. Tym samym roszczenia niemajątkowe nie podlegają zarzutowi „dawności”. Do niemajątkowych roszczeń możemy zaliczyć:
- roszczenie o naruszenie dóbr osobistych – jeżeli domagamy się przeprosin na drodze sądowej, to jest to roszczenie niemajątkowe. Natomiast jeżeli do owych przeprosin chcemy uzyskać dodatkowo zadośćuczynienie (najczęściej w formie pieniężnej), to jest już to roszczenie majątkowe i podlega przedawnieniu na podstawie art. 4422KC, 448 KC,
- roszczenie o podział majątku wspólnego – ponownie potrzeba zauważyć, iż sam podział jest majątkowy, natomiast samo roszczenie o podział majątku wspólnego wiąże się z potrzebą złożenia wniosku i nie ulega przedawnieniu,
- roszczenie o ustanowienie służebności drogi koniecznej,
- roszczenie o ustanowienie służebności przesyłu,
- roszczenie o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym,
- roszczenie o odstąpienie od umowy wzajemnej – samo roszczenie nie ulega przedawnieniu, lecz wszystkie kwestie majątkowe związane z tym prawem przykładowo należne odszkodowanie już tak.
Problem konsumenta przy przedawnieniu roszczenia.
Po ostatniej większej zmianie przepisów Kodeksu Cywilnego z 2018 r. został nałożony na sąd obowiązek brania pod uwagę zarzutu przedawnienia z urzędu wobec konsumenta.
Konsument jako osoba fizyczna dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą jest obecnie traktowany jako osoba słabsza w stosunku zobowiązaniowym. Obowiązek sądu do rozpatrywania przedawnienia z urzędu wobec konsumenta nie wymaga od takiej osoby zaangażowania w toczący się przeciwko niej proces sądowy. Sąd i tak w przypadku takiego roszczenia oddali powództwo spóźnionego wierzyciela-przedsiębiorcy.
Do zmiany przepisów kodeksu cywilnego do 2018 r. przewidziane było inne rozwiązanie, które wymagało od konsumenta minimalnego zaangażowania się w toczącą się przeciwko niemu sprawę sądową. Zarzut przedawnienia w trakcie procesu musiał być w jakiś sposób przez niego wypowiedziany w formie ustnej na rozprawie, czy w formie pisemnej w jednym z pism procesowych w trakcie toczącego się postępowania. Jeżeli dłużny konsument wskazanego obowiązku zaniechał, wówczas przedawnione roszczenie było traktowane jako zobowiązanie naturalne. Sąd najczęściej w wypadku zaniechania obrony zarzutem przedawnienia przez dłużnika wydawał orzeczenie zaoczne, ewentualnie w przypadku prostej sprawy wydawał nakaz zapłaty przedawnionego roszczenia i po jego uprawomocnieniu można było zaległość egzekwować na drodze postępowania egzekucyjnego.
aplikant radcowski Mikołaj Mucha
